W obliczu poważnych katastrof – zarówno naturalnych, jak i spowodowanych przez człowieka – jednym z najtrudniejszych zadań staje się identyfikacja ofiar. Proces ten, choć często pozostaje w cieniu dramatycznych relacji z miejsc tragedii, ma ogromne znaczenie dla rodzin zmarłych i całych społeczności. To właśnie wtedy do akcji wkraczają wyspecjalizowane zespoły DVI – Disaster Victim Identification – działające pod egidą INTERPOL-u.

Standardy uznane na całym świecie

Działania DVI INTERPOL-u są prowadzone według ściśle określonych międzynarodowych standardów. Od 1984 roku obowiązuje „Przewodnik po identyfikacji ofiar katastrof”, który jest aktualizowany co pięć lat – najnowsza edycja ukazała się w 2023 roku. Dokument ten opisuje najlepsze praktyki, protokoły i procedury, które zapewniają najwyższy poziom profesjonalizmu i etyki.
Zespół ekspertów DVI dba również o opiekę nad rodzinami ofiar, wsparcie psychologiczne dla członków zespołów, zgodność z międzynarodowymi normami oraz wymianę informacji między krajami. Choć rodziny ofiar pragną jak najszybszych odpowiedzi, proces identyfikacji wymaga czasu. Zależy on od warunków katastrofy, liczby ofiar i dostępnych danych, a każdy etap musi być przeprowadzony z pełną dokładnością. INTERPOL podkreśla, że tylko zachowanie 100% pewności pozwala oficjalnie potwierdzić tożsamość ofiary.

DVI w Polsce

Zespół DVI został powołany w 2019 roku, a jego Komórka Zarządzająca usytuowana została w Komendzie Głównej Policji, przy czym funkcję kierowniczą pełni Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji. W garnizonach wojewódzkich funkcjonują poszczególne Komórki Regionalne Zespołu DVI:

• Komórka Regionalna I Zespołu DVI – przy KWP w Katowicach. 
• Komórka Regionalna II Zespołu DVI – przy KWP w Szczecinie. 
• Komórka Regionalna III Zespołu DVI – przy KWP w Białymstoku,
• Komórka Regionalna IV Zespołu DVI – przy KWP w Lublinie,
• Komórka Regionalna V Zespołu DVI – przy KSP
• Komórka Regionalna VI Zespołu DVI – przy KWP we Wrocławiu. 

Ostatnia z wymienionych komórek regionalnych – we Wrocławiu – powstała niedawno, a fluktuacja kadr w pozostałych komórkach przez ostatnie 5 lat spowodowała konieczność kompleksowego przeszkolenia ich członków. Dlatego też Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji, we współpracy z INTERPOL-em, zorganizowało trzydniowe, międzynarodowe szkolenie z zakresu identyfikacji ofiar katastrof, które poprowadzili Isabel Riege – szefowa DVI Niemcy, była przewodnicząca grupy roboczej INTERPOL DVI oraz Charles Lamens – koordynator INTERPOL DVI Unit.

Międzynarodowe szkolenie w Zielonce

Kurs trwał od 28 do 30 października 2025 roku w Zielonce koło Warszawy. Udział w nim wzięli przedstawiciele wszystkich komórek regionalnych (30 osób) oraz dwóch funkcjonariuszy CLKP, natomiast członkowie Komórki Zarządzającej wspomagali to przedsięwzięcie pod kątem organizacyjnym oraz obserwowali przebieg szkolenia. Jego celem było praktyczne przygotowanie uczestników do skutecznego prowadzenia działań identyfikacyjnych po katastrofach – zgodnie z międzynarodowymi standardami INTERPOL-u. Program obejmował wszystkie kluczowe etapy procesu DVI, w tym zarządzanie miejscem zdarzenia, zabezpieczanie dowodów i materiału biologicznego, procedury Ante Mortem i Post Mortem, zarządzanie polowym prosektorium, a także proces identyfikacji oraz wydania ofiar rodzinom. Szkolenie rozpoczęła uroczysta ceremonia otwarcia, której przewodniczyła insp. Iwona Marciniak-Krawczyk, dyrektor Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, i jednocześnie Szefowa DVI Polska.

Dzień pierwszy 

obejmował głównie zajęcia teoretyczne prowadzone w formie wykładów, lecz również ćwiczenia praktyczne z wypełniania formularzy Ante Mortem (AM), w których odnotowuje się wszystkie dane i cechy szczególne osób poszukiwanych po zaistnieniu katastrofy. W takich sytuacjach z osobami bliskimi przeprowadza się szczegółowy wywiad  na temat zaginionego członka rodziny w celu zebrania o nim jak najwięcej informacji, które mogą pomóc w identyfikacji.

Dzień drugi 

poświęcono praktycznym ćwiczeniom z odzyskiwania ofiar i zarządzaniu miejscem zdarzenia. W ramach symulacji założono, że miejscowe targowisko w Zielonce zostało zaatakowane przy użyciu dronów kamikadze. Uczestnicy musieli podzielić obszar poszukiwań na sektory, w których  opisywali i znakowali zwłoki i szczątki ludzkie, które następnie  przenosili do punktu przyjmowania zwłok i szczątków.  

Trzeci dzień 

koncentrował się na ćwiczeniach w prosektorium (PM) i procesie identyfikacji ofiar. Na tym etapie zwłoki i szczątki ludzkie są badane w celu wykrycia jak największej liczby danych biometrycznych,  m.in. odcisków palców, odontologii, czyli badania stomatologicznego, profilowania DNA oraz wskazań fizycznych – tatuaży, blizn lub implantów chirurgicznych, które mogą być unikalne dla ofiary.

Na koniec przeprowadzono ewaluację i omówiono wyniki, odbyło się też posiedzenie Rady Identyfikacyjnej (ID Board) i przedstawiono procedury wydania ciał rodzinom (release process). Szkolenie zakończyło wspólne podsumowanie trenerów z Interpolu oraz organizatorów z Komórki Zarządzającej polskiego Zespołu DVI, a także wręczenie certyfikatów wszystkim uczestnikom.

ZKS CLKP
zdj. Dorota Chruściel, CLKP

materiał filmowy - montaż: podkom. Rafał Lipczewski, nagranie i lektor: podinsp. Piotr Maciejczak