Kim jesteśmy i co robimy

Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji z dniem 1 kwietnia 2022 r. na mocy Ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022–2025”, o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022–2025” oraz o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw zostało przekształcone w jednostkę organizacyjną Policji, nad którą nadzór sprawuje Komendant Główny Policji.

W kontekście przepisów policyjnych o najwyższej randze, czyli Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (z późn. zm.) Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji jest jednostką organizacyjną Policji właściwą w zakresie kryminalistyki oraz technik kryminalistycznych stosowanych w procesie rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz wykrywania i ścigania sprawców przestępstw.

Głównym obszarem działalności CLKP jest prowadzenie zbiorów danych kryminalistycznych oraz wydawanie opinii i sprawozdań na potrzeby postępowań prowadzonych przez jednostki organizacyjne Policji oraz na zlecenie innych organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Do zadań laboratorium należy również opracowywanie nowych metod i technik badawczych celem podniesienia możliwości wykrywczych Policji w świetle pojawiających się zagrożeń przestępczością. Stąd kontynuujemy zapoczątkowaną ponad dekadę temu realizację badań naukowych i prac rozwojowych. Działania te przyczyniają się do rozwoju polskiej kryminalistyki zapewniając nowoczesne narzędzia i technologie do walki z przestępczością, którym towarzyszy korzystanie z rozwiązań i rekomendacji międzynarodowych.

Przez ostatnie dwanaście miesięcy funkcjonariusze i pracownicy Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji aktywnie włączali się w szereg przedsięwzięć i inicjatyw, które – obok realizacji zleceń dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości – stanowią znaczący segment  działalności.  Szerokie spektrum aktywności zdecydowanie wyróżnia CLKP na tle innych jednostek organizacyjnych Policji. W poniższym podsumowaniu przedstawiliśmy te zadania, które realizujemy jako jednostka centralna, przyczyniając się do dalszego rozwoju polskiej kryminalistyki policyjnej, a także doskonalenie i monitorowanie kompetencji pracowników i funkcjonariuszy.

Zlecenia, zbiory danych, nadzór i jakość

Priorytetem ze strony Policji, w odniesieniu do prowadzonych czynności laboratoryjnych jest wspieranie możliwości wykrywczych Policji, co jest realizowane m.in. poprzez: wydawanie opinii na potrzeby postępowań prowadzonych przez uprawnione organy, prowadzenie kryminalistycznych zbiorów danych oraz nadzór merytoryczny na poziomie centralnym nad funkcjonowaniem policyjnych laboratoriów kryminalistycznych oraz komórek techniki kryminalistycznej. Działania w powyższym obszarze służą podniesieniu poziomu bezpieczeństwa i zapewnieniu porządku publicznego – priorytetów funkcjonowania Policji.

W zakresie ustawowej sfery działalności, w okresie od stycznia do grudnia 2024 r. w Centralnym  Laboratorium Kryminalistycznym Policji wykonano 2321 zleceń, w ramach których przebadano 60357 obiektów. Biegli i specjaliści laboratorium wykonują badania w ramach 17 specjalności kryminalistycznych, tj.: klasyczne badania dokumentów, techniczne badania dokumentów, badania fonoskopijne, badania cyfrowych nośników danych, badania informatyczne, badania poligraficzne, badania antroposkopijne, badania broni i balistyka, badania mechanoskopijne, badania wypadków drogowych, badania daktyloskopijne, badania traseologiczne, badania chemiczne, badania materiałów i urządzeń wybuchowych, genetyka sądowa, analiza plam krwawych (realizowana jako czynności specjalisty) oraz badania osmologiczne.

Zadaniem prowadzonych w CLKP zbiorów danych jest gromadzenie i przetwarzanie w celach wykrywczych i identyfikacyjnych informacji o osobach i rzeczach, mających związek z popełnianiem przestępstw. Zgromadzone dane DNA i daktyloskopijne są również przedmiotem międzynarodowej, zautomatyzowanej wymiany na podstawie decyzji Rady UE 2008/615/WSiSW z dnia 23 czerwca 2008 r. (tzw. decyzji Prüm) skutkującej wykazaniem powiązań przestępczych między zdarzeniami lub osobami oraz identyfikacją osób. W 2024 r. w zbiorze DNA zarejestrowano 45 625 nowych rekordów (profili oraz NN śladów), natomiast w AFIS: 160 845. Zbiory danych DNA i AFIS to narzędzia, których znaczenia w procesie wykrywczym nie sposób przecenić, stąd dążymy do optymalnego wykorzystania zasobów poprzez zwiększanie liczby rekordów, a przez to liczby przeszukań. Za pomocą zbiorów danych DNA w 2024 r. uzyskano 1065 tzw. hitów krajowych oraz 1792 hitów uzyskanych w ramach wspomnianej międzynarodowej wymiany danych na podstawie decyzji Prüm. Z kolei w wyniku przeszukania zbiorów daktyloskopijnych AFIS uzyskano w tym czasie 2032 hitów krajowych oraz 105 hitów uzyskanych w wyniku międzynarodowej wymiany danych.

Technika kryminalistyczna, w tym proces ujawniania i zabezpieczania śladów kryminalistycznych na miejscu zdarzenia oraz kompetencje techników kryminalistyki to obszar objęty nadzorem merytorycznym CLKP. Pełnomocnik Dyrektora CLKP ds. Techników Kryminalistyki przeprowadza, zgodnie
z harmonogramem nadzorów zespołów wojewódzkich koordynatorów ds. techniki kryminalistycznej  Laboratoriów Kryminalistycznych KWP/KSP oraz komórek techniki kryminalistycznej KMP/KPP/KRP w kraju, okresowe oceny pracy w obszarze efektywności pracy techników kryminalistyki w komórkach techniki kryminalistycznej. W roku 2024 przeprowadzono nadzór w 6 laboratoriach kryminalistycznych i 12 komendach miejskich/powiatowych Policji, w trakcie których skontrolowano łącznie 192 akt postępowań przygotowawczych oraz 30 sprawozdań z nadzorów realizowanych przez wojewódzkich (Stołecznego) koordynatorów ds. techniki kryminalistycznej. W obszarze techniki kryminalistycznej CLKP było reprezentowane w zespołach powołanych decyzją Komendanta Głównego Policji tj. zespołu ds. standaryzacji stanowisk do elektronicznej rejestracji danych identyfikacyjnych osób (daktyloskopijnych oraz zdjęć sygnalitycznych) oraz ujednolicenia bazy urządzeń do szybkiej identyfikacji daktyloskopijnej  skutkujących zakupem w skali kraju ok. 500 urządzeń, a także zespołu  do określenia wymogów technicznych jakim powinny odpowiadać magazyny narkotykowe i magazyny dowodów rzeczowych w Policji.

W ramach sprawowanego nadzoru merytorycznego nad policyjnymi laboratoriami kryminalistycznymi CLKP przeprowadziło oceny jakości pracy zgodnie z zatwierdzonym przez Zastępcę Komendanta Głównego Policji harmonogramem. Po każdej ocenie jakości pracy zostały sporządzone sprawozdania zatwierdzone przez Zastępcę Komendanta Głównego Policji. W sprawozdaniach ujęto m.in. informacje nt. oceny stopnia realizacji zaleceń z poprzedniej oceny, organizacji pracy laboratorium, warunków lokalowych i wyposażenia, kompetencji personelu do wykonywania badań w określonych specjalnościach, realizacji oczekiwań zleceniodawcy oraz przebiegu procesu kształcenia kandydatów na biegłych. Podczas oceny biegłych/certyfikowanych specjalistów główny nacisk kładziony jest na merytoryczną poprawność wydawanych opinii/sprawozdań z badań. W roku 2024 zostały przeprowadzone oceny w LK KWP: w Białymstoku, Gorzowie Wlkp. Rzeszowie oraz Kielcach, łącznie w CLKP oceniono 1246 opinii i sprawozdań z badań.

Od ponad 20 lat w CLKP jest utrzymywany i doskonalony system zarządzania zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących, a pozytywne oceny auditorów PCA potwierdzają wysokie kompetencje personelu CLKP w akredytowanych obszarach. Dbałość o system zarządzania jakością zapewnia powołany przez Dyrektora CLKP Pełnomocnik ds. Zarządzania Jakością. W marcu 2024 r. Polskie Centrum Akredytacji przeprowadziło audit w nadzorze w CLKP kończąc piąty cykl akredytacji.  Obecnie nasza jednostka posiada dziewięć akredytowanych metod badawczych, w tym jedną metodę, która objęta została elastycznym zakresem badań – Kryminalistyczne badania DNA w multipleksowych systemach STR. Poza obszarem akredytowanym CLKP, jako jedyne laboratorium kryminalistyczne w Polsce posiada od 22 lat certyfikowany system zarządzania jakością spełniający wymagania normy PN-EN ISO 9001:2015-10 Systemy zarzadzania jakością. Wymagania. Utrzymanie Certyfikatu nr J-997/9/2024, w którym określono jego zakres, wymaga corocznej oceny strony trzeciej tj. ekspertów Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. W roku 2024 odbył się audit ponownej certyfikacji potwierdzający stałą zgodność i skuteczność, a także przydatność systemu zarządzania jako całości do zakresu certyfikacji. Auditor zwrócił  uwagę na wysokie kompetencje biegłych i certyfikowanych specjalistów wykonujących badania oraz podkreślił duże zaangażowanie personelu CLKP w utrzymywanie i doskonalenie Systemu Zarządzania Jakością.

W obszarze systemu ZJ w CLKP w 2024 r. zaktualizowano następujące dokumenty: „Metodyka szacowania wieku zapisów długopisowych”, metodyka „Badania daktyloskopijne”, metodyka „Badania osmologiczne” „Standardy wyposażenia pracowni technicznych badań dokumentów w policyjnym laboratorium kryminalistycznym”, wytyczne „Techniczne badania dokumentów”, instrukcje pt. „Rejestracja kart daktyloskopijnych w zbiorach danych daktyloskopijnych oraz usuwanie informacji z tych zbiorów”, „Rejestracja kart daktyloskopijnych cudzoziemców podlegających procedurom administracyjnym w AFIS oraz JC EURODAC oraz usuwanie danych ze Zbioru Rejestracji Administracyjnych”, „Postępowanie w związku z wykonywaniem wywiadu daktyloskopijnego”, „Prowadzenie sprawdzeń kart daktyloskopijnych i niezidentyfikowanych śladów linii papilarnych w międzynarodowych bazach danych”, „Przekazywanie danych daktyloskopijnych na potrzeby SIS”, „Instrukcja sprawdzania pipet automatycznych i dozowników metodą grawimetryczną”, „Zabezpieczanie próbek zapachu z miejsc, podłoży oraz przedmiotów”, „Pobieranie próbek zapachu od osób” oraz  procedury pt. „Analiza ilościowa amfetaminy w postaci zasady metodą chromatografii gazowej”, „Analiza ilościowa sumy delta 9-tertrahydrokannabinolu i kwasu delta-9 tetrahydrokannabinolowego metodą chromatografii gazowej”.

Należy również podkreślić fakt kontynuacji udziału przedstawicieli CLKP w pracach normalizacyjnych na poziomie ISO (Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej) i CEN (Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego). Aktywność CLKP w pracach komitetu zadaniowego PKN KZ/505 ds. procesów kryminalistycznych powołanego w Polskim Komitecie Normalizacyjnym to reprezentowanie stanowiska polskiej kryminalistyki w zakresie opracowywanych na szczeblu międzynarodowym norm i wytycznych, dotyczących procesu ujawniania i zabezpieczania śladów kryminalistycznych, badań laboratoryjnych, interpretacji wyników i wydawania opinii.

Kompetencje personelu

Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji systematycznie dba o utrzymanie kompetencji podległego personelu poprzez liczne działania edukacyjne i szkoleniowe o charakterze policyjnym, pozapolicyjnym, krajowym i międzynarodowym. Uczestniczymy w lokalnym doskonaleniu zawodowym, a także różnych formach szkoleń zewnętrznych. Funkcjonariusze i pracownicy są zapraszani jako eksperci w swoich dziedzinach do udziału w konferencjach, seminariach, webinariach, warsztatach i szkoleniach. Wyrazem uznania za profesjonalizm i wzorową postawę kadry CLKP są wyróżnienia i podziękowania od różnych instytucji, w tym innych jednostek organizacyjnych Policji.

Poszerzanie wiedzy specjalistycznej oraz wymiana doświadczeń przekładają się na jakość świadczonej pracy oraz wzbogacają posiadane umiejętności. Personel dzieli się swoimi doświadczeniami oraz nowymi metodami poprzez realizowane dorocznie webinaria skierowane do osób zatrudnionych w jednostkach podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwu Obrony Narodowej. W minionym roku zrealizowano dziewięć tego typu przedsięwzięć, obejmujących m.in. tematykę  międzynarodowej wymiany danych daktyloskopijnych, stan prac nad wprowadzeniem automatycznej wymiany danych o wizerunkach twarzy w Unii Europejskiej, kryminalistyczne badania zdegradowanych włókien poliestrowych, konstrukcie układów hamulcowych i ich wpływ na opóźnienie hamowania rowerem czy też trendy narkotykowe i zmiany na rynku europejskim oraz polskim w ostatnich latach oraz omówienie syntetycznych kannabinoidów o szerokim spektrum działania. Należy podkreślić, że jednostka od wielu lat jest odpowiedzialna za prowadzenie procesu kształcenia w kierunku uzyskania uprawnień biegłego do wydawania opinii, i jako jedyni w kraju posiadamy w pełni nadzorowany proces kształcenia kończony dwuetapowym egzaminem, a także utrzymania i weryfikacji uprawnień. W 2024 r. odbyły się dwa egzaminy końcowe dla kandydatów na biegłych policyjnych laboratoriów kryminalistycznych, kończące kilkuletni okres nauki i praktyki 37 ekspertów z różnych specjalności badań kryminalistycznych, przez co liczba biegłych w kraju wzrosła do 642 osób.

Obszary działania laboratorium wymagają dodatkowych kwalifikacji oraz konkretnych umiejętności i doświadczenia od personelu, w tym określonych predyspozycji i kompetencji. W 2024 roku pierwszy raz rozpoczęto nabór do służby bezpośrednio do Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, co z punktu widzenia ścieżki rozwoju zawodowego i pozyskiwania do kryminalistyki osób o wysokich kompetencjach zawodowych stanowi istotne novum. Pierwszą funkcjonariuszką przyjętą w ten sposób do służby w CLKP jest absolwentka Wojskowej Akademii Technicznej na kierunku chemia o specjalności materiały wybuchowe i pirotechnika.

Współpraca krajowa i doskonalenie

W roku ubiegłym policjanci i pracownicy CLKP wzięli udział w blisko 150 szkoleniach, konferencjach oraz przedsięwzięciach krajowych i zagranicznych, w tym organizowanych przez naszą jednostkę organizacyjną, celem przekazania wiedzy i upowszechnienia najnowszych osiągnięć i technik w zakresie kryminalistyki.  

Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji jest podmiotem określonym w art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce, prowadzącym działalność naukową w sposób samodzielny i ciągły, a co za tym idzie także badania naukowe. W tym kontekście zainicjowano cenną współpracę na polu nauki między CLKP, a Wojskową Akademią Techniczną w zakresie prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych oraz promowania innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Zawarte porozumienie obejmuje też doradztwo naukowo-badawcze, konsultacje techniczne i ekspertyzy, kształcenie studentów i doktorantów, czy też organizowanie szkoleń, kursów i konferencji naukowych oraz staży i praktyk.

Organizowane przez CLKP w 2024 r. liczne sympozja w wybranych specjalnościach kryminalistycznych były przeznaczone zarówno dla policjantów jak i dla przedstawicieli innych służb i współpracujących z laboratorium podmiotów, m.in. ekspertów Instytutu Ekspertyz Sądowych, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego, Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych i MSWiA. W V Ogólnopolskim Sympozjum Biegłych, Badań Broni i Balistyki w Zakopanem, którego tematem przewodnim była „Broń czarnoprochowa w opinii biegłego”, wzięło udział 38 uczestników, a w Sympozjum Biegłych Badań Daktyloskopijnych i Traseologicznych w Waplewie zgromadziło 79 specjalistów. Własnymi przedsięwzięciami laboratorium były także trzy sympozja zorganizowane w Juracie – XVI Ogólnopolskie Sympozjum Policyjnych Biegłych ze specjalności Badania Wypadków Drogowych, w którym udział wzięło 59 osób, a także Sympozjum Ekspertów Badań Informatycznych oraz Ekspertów i Certyfikowanych Specjalistów Cyfrowych Nośników Danych (58 osób) oraz XVII Sympozjum Ekspertów Badań Dokumentów (73 osoby). CLKP współorganizowało również – wraz z Akademią Policji w Szczytnie – konferencję naukową „Bezpieczeństwo dokumentów publicznych” oraz brało aktywny udział w organizacji VII Finału Ogólnopolskiego Konkursu „Policjant Służby Kryminalnej roku 2024” w Szkole Policji w Pile.

Najszerzej zakrojonym organizacyjnie i merytorycznie przedsięwzięciem, gdzie CLKP pełniło wiodącą rolę były ćwiczenia zgrywające z zakresu reagowania kryzysowego „CRASH-GROM-24”, w których udział wzięło blisko 250 osób reprezentujących zarówno Policję, jak i Prokuraturę Krajową, Prokuratury Okręgowe, Agencje Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczną, Żandarmerię Wojskową, Państwową Straż Pożarną, Państwową Komisje Badania Wypadków Lotniczych, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Zakłady Medycyny Sądowej, Akademię Sztuki Wojennej oraz Politechnikę Warszawską. Cel ćwiczeń, doskonalenie procedur postępowania na miejscu zdarzenia masowego z podjęciem czynności ukierunkowanych na identyfikację ciał ofiar niewątpliwie wpisuje się w obecną sytuację geopolityczną w Europie i na świecie. Współpraca z Jednostką Wojskową GROM to również zaproszenie do warsztatów z zakresu materiałów i urządzeń wybuchowych prowadzonych przez biegłego Wydziału Badań Chemicznych, w trakcie których uczestnicy zapoznali się z właściwościami i metodami wytwarzania inicjujących materiałów wybuchowych oraz z budową nieetatowych środków inicjujących, w tym zapalników chemicznych.

Disaster Victim Identification, czyli identyfikacja ofiar katastrof to również temat dynamicznego pokazu oględzin miejsca zdarzenia masowego z zastosowaniem międzynarodowych procedur, zorganizowany przez CLKP w trakcie trzeciej już edycji Międzynarodowych Targów POLSECURE w Kielcach w kwietniu 2024 r. Towarzysząca targom konferencja pt. „Sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe, deep fakes – wyzwania współczesnej kryminalistyki”, zainicjowana przez CLKP, cieszyła się równie dużym powodzeniem.  

Ponadto, Zespół DVI doskonali swoje umiejętności poprzez uczestnictwo w innych, pozapolicyjnych formułach  np. szkoleniu organizowanym przez Zespół Katedry Medycyny Sądowej Pomorskiego Instytutu Medycznego w Szczecinie z zakresu działań Zespołu DVI w identyfikacjach masowych, którego celem było przetestowanie w warunkach rzeczywistych metodologii prac ekshumacyjnych i dokumentacji miejsca odnalezienia masowych szczątków ofiar obozu Stalag IID w Stargardzie. Ponadto przedstawiciel CLKP uczestniczył w ćwiczeń dowódczo-sztabowych z zakresu zarządzania kryzysowego o kryptonimie „CEPEX-24”, zorganizowanych przez Wojewodę Śląskiego i Komendanta Wojewódzkiego Policji na lotnisku w Pyrzowicach.

Mówiąc o zarządzaniu kryzysowym należy wspomnieć, że funkcjonariusze i pracowniczy CLKP uczestniczą również w różnego rodzaju przedsięwzięciach ukierunkowanych na zwiększenie bezpieczeństwa kraju, czy też przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym. W lutym 2024 r. w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie przedstawiciele polskich służb, w tym CLKP, uczestniczyli w cyklu szkoleń: System dowodzenia incydentem (Incident Command System) oraz ćwiczenia symulacyjne (Table-Top Exercise, TTX) organizowanych przez FBI i Agencję Redukcji Zagrożeń Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych Ameryki (DTRA). Tego typu działania podnoszą gotowość Policji w obszarze zapobiegania i reagowania na zdarzenia kryzysowe, takie jak incydenty biologiczne, radiacyjne, jądrowe i wybuchowe (CBRNE) oraz identyfikacji czynników zagrożenia. W obszarze przeciwdziałania zagrożeniom CBRNE, przedstawiciele CLKP wzięli udział w Sympozjum poświęconym tej tematyce i realizowanym  przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego w ramach projektu pn. „Wzmocnienie bezpieczeństwa w zakresie CBRNE – koordynacja i standaryzacja”. Prezentowana tematyka obejmowała rozwiązania systemowe w zakresie reagowania na zdarzenia CBRNE, szkolenia i treningi służb, postepowanie w terenie skażonym oraz nowe technologie w obszarze detekcji i ochrony przed zagrożeniami CBRNE.

Obecność na arenie międzynarodowej

Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji od kilku dekad prowadzi szeroko zakrojoną współpracę z instytucjami zewnętrznymi, których zadaniem jest wspieranie organów ścigania w walce z wszelkimi formami przestępczości: Europejskim Urzędem Policji EUROPOL, Międzynarodową Organizacją Policji INTERPOL, agencją Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania CEPOL. W ramach wymiany doświadczeń w zakresie szeroko rozumianej kryminalistyki od lat działamy w eksperckich grupach roboczych Europejskiej Sieci Instytutów Nauk Sądowych (ENFSI), czy też uczestniczymy w procesie legislacyjnym UE m.in. przekazując stanowiska dotyczące obszaru badań kryminalistycznych (LEWP - Grupa Robocza ds. Egzekwowania Prawa) a także tematów z zakresu systemów wielkoskalowych i wykrywczych zbiorów danych (Grupa Robocza IXIM ds. Wymiany Informacji JHA). W roku ubiegłym, po utworzeniu korpusu Prezydencji, wybrani funkcjonariusze i pracownicy CLKP doskonalili swoje kompetencje uczestnicząc w szkoleniach przygotowujących do realizacji zadań Policji w ramach sprawowanej Prezydencji Polski w Radzie UE. CLKP znajduje się również na listach punktów kontaktowych DVI Interpolu oraz nieformalnej sieci UE ekspertów kompetentnych w dziedzinie DVI.

W 2024 r. Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji kontynuowało aktywne uczestnictwo w pracach Europejskiej Sieci Instytutów Nauk Sądowych (ENFSI). Licząca 73 członków z 39 państw Rady Europy Sieć koncentruje swoje wysiłki na zapewnieniu optymalnych warunków rozwoju badań kryminalistycznych, kreowaniu i rozpowszechnianiu najnowszych osiągnięć technologicznych, w tym również zasad dobrej praktyki laboratoryjnej i międzynarodowych standardów gwarantujących zapewnienie odpowiedniej jakości badań i kompetencji personelu. W 2024 r. odbyło się 12 spotkań w ramach tej sieci, w których uczestniczyli przedstawiciele CLKP. Warto odnotować szczególne zaangażowanie CLKP, którego przedstawiciel uczestniczy w pracach siedmioosobowego Zarządu ENFSI poprzez pełnienie funkcji Desygnowanego Przewodniczącego ENFSI,  jeden z biegłych  jest członkiem Komitetu Sterującego Narkotykowej Grupy Roboczej ENFSI, a jeszcze jeden przedstawiciel reprezentuje nas w ścisłym gronie fachowców zajmujących się tworzeniem procedur w obszarze opiniowania i interpretacji. W ramach ENFSI, ale też jako kraj członkowski UE, CLKP realizuje zapisy Konkluzji Rady w sprawie Planu Działania do Europejskiego Obszaru Nauk Sądowych (EFSA 2.0) z dnia 9 marca 2023 r., który ma na celu przygotowanie podstaw do rozwoju kryminalistyki do roku 2030.  Dokument ten wyznacza cele i kierunki badawcze skupione wokół trzech filarów: wyjście naprzeciw przyszłym wyzwaniom, zwiększenie oddziaływania wyników badań kryminalistycznych, wykazanie wiarygodności wyników kryminalistycznych.

Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji realizuje działania w zakresie współpracy dwustronnej oraz wielostronnej, np. – w ramach tzw. Triady, zrzeszającej policyjne laboratoria kryminalistyczne z Polski, Czech i Słowacji. W 2024 r. odbyło się kilka przedsięwzięć organizowanych przez wspomniane trzy podmioty, które przekładają się na rozwój kompetencji ekspertów, czy wypracowanie wspólnych rozwiązań badawczych w danej specjalności.

W roku ubiegłym CLKP brało udział w ponad trzydziestu przedsięwzięciach zagranicznych, przy czym oprócz flagowych wydarzeń pod egidą Triady i ENFSI, Kierownictwo, biegli i specjaliści uczestniczyli m.in. w 19. Międzynarodowym Kongresie Medycyny Sądowej w Turcji, 33. Międzynarodowej Konferencji DVI organizowanej przez Sekretariat Generalny Interpolu we Francji, seminarium szkoleniowym Stowarzyszenia chemików kryminalistycznych zwalczających nielegalne laboratoria narkotykowe (Clandestine Laboratory Investigating Chemists Association) w Minneapolis (USA),  międzynarodowej konferencji „ID eXperience 2024 – Pioneering thr Future of Trusted Identity” w Madrycie dotyczącej badań autentyczności dokumentów publicznych i implementowania danych biometrycznych w dokumentach, 9. Regionalnej Konferencji Sądowej, zorganizowanej przy wsparciu misji OBWE i Policji w Czarnogórze. W kraju gościliśmy ekspertów w ramach Triady w wybranych specjalnościach kryminalistycznych,  a także funkcjonariuszy hiszpańskiej Policji, ekspertów z zakresu badań dokumentów i przestępstw samochodowych. Biegli z CLKP przekazali wiedzę nt. obowiązujących wzorach polskich dokumentów tożsamości, dokumentach samochodowych oraz o zabezpieczeniach dokumentów przed fałszerstwami. W Warszawie uczestniczyliśmy w dwudniowym szkoleniu zorganizowanym przez Agencję Unijną FRONTEX poświęconym metodom zwalczania przestępczości samochodowej oraz nowoczesnym narzędziom do identyfikacji pojazdów oraz odczytu i analizy danych zapisanych w elektronicznych podzespołach samochodowych. 

Wszystkie te wydarzenia stanowią cenne forum wymiany doświadczeń, wzmacniania współpracy regionalnej w dziedzinie kryminalistyki, co w dalszej perspektywie ma istotne znaczenie w dochodzeniu i ściganiu międzynarodowej przestępczości zorganizowanej.

Badania i rozwój

Pojawiające się nowe formy działania sprawców zdarzeń kryminalnych, wyzwania w zakresie walki z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną wymagają stałego rozwoju metod badawczych w kryminalistyce oraz opracowywania innowacyjnych technologii. CLKP, będąc sukcesorem Instytutu Badawczego kontynuuje tradycję prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych, które są ukierunkowane na realizację celów zgodnych z oczekiwaniami organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

W 2024 r. zakończono realizację dwóch projektów badawczo-rozwojowych finansowanych ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Pierwszy z nich -  „Inteligentny system do identyfikacji fałszerstwa cech biometrycznych pisma ręcznego” (RĘKOPIS) – miał na celu wypracowanie metody badawczej pozwalającej na odróżnienie pierwopisów nakreślonych przez człowieka i stworzonych przez urządzenie mechaniczno-cyfrowe, opracowanie podręcznika zawierającego opis szczegółowej metodyki i techniki badań umożliwiającego identyfikację imitację pisma ręcznego przy użyciu urządzenia mechaniczno-cyfrowego.

Drugi z zakończonych projektów pt. „Innowacyjne stanowisko badawczo-treningowe symulator działań taktycznych wojsk specjalnych” (SURYKATKA) dotyczył opracowania i wykonania prototypu trenażera stanowiska działań taktycznych Wojsk Specjalnych. Rola CLKP w konsorcjum projektowym polegała na tworzeniu scenariuszy związanych z zagrożeniami chemicznymi i w pewnym stopniu radiologicznymi.  Przeprowadzono również rozpoznanie i testowanie detektorów osobistych oraz do szybkiej identyfikacji substancji w terenie. Scenariusze te będą wykorzystywane do szkolenia żołnierzy w symulatorze działań taktycznych wojsk specjalnych, w którym wykorzystywana jest wirtualna rzeczywistość.

Szczególnym osiągnięciem ubiegłego roku było wyróżnienie w konkursie „Innowacje dla bezpieczeństwa i obronności”, przyznane projektowi pn. „Specjalistyczny zestaw folii niskoadhezyjnych do zabezpieczania śladów kontaktowych”, który był realizowany przez CLKP w ramach konsorcjum pięciu podmiotów. Opracowanie w ramach projektu narzędzie będzie szczególnie przydatne do zabezpieczenia śladów kontaktowych na miejscu zdarzenia, standaryzacji i optymalizacji stosowanych przez policyjne i pozapolicyjne laboratoria kryminalistyczne metod ekstrakcji DNA oraz zminimalizowania kontaminacji. Ponadto w trakcie realizacji projektu opracowano raport dotyczący miejsc najczęstszego występowania śladów kontaktowych oraz projekt rozstrzygnięć organizacyjno-prawnych wdrażania nowych rozwiązań do katalogu środków techniki kryminalistycznej. Stworzona technologia może zostać wykorzystana w codziennej pracy badawczej biegłych z zakresu kryminalistyki.

CLKP przyczyniło się również do podniesienia efektywności zabezpieczania śladów i dowodów cyfrowych w wyniku realizacji projektu finansowanego z Funduszy Norweskich na lata 2014-2021 pt. „Doskonalenie procesu gromadzenia, analizy i oceny dowodów w zakresie zwalczania transgranicznej przestępczości komputerowej przy wykorzystaniu sieci pracowni informatyki śledczej laboratoriów kryminalistycznych polskiej Policji”. Zakończenie projektu, które miało miejsce w styczniu 2024 r., skutkowało stworzeniem nowoczesnego i długotrwałego systemu szkolenia w zakresie informatyki śledczej i zwalczania cyberprzestępczości oraz wyposażenie laboratoriów kryminalistycznych w narzędzia informatyczne niezbędne do ścigania cyberprzestępstw, zorganizowanej przestępczości oraz cyberterroryzmu.

Rozwój infrastruktury badawczej

W celu realizacji działalności badawczej na potrzeby wykonywanych zleceń CLKP zapewnia właściwe warunki środowiskowe, odpowiednią infrastrukturę badawczą, w tym systemów informatycznych poprzez systematyczną wymianę sprzętu i wyposażenia. Przykładowo, w 2024 r. nastąpiła  modernizacja systemu rejestracji obrazu wraz z wymianą źródła światła UV w mikroskopie badawczym PROVIS AX 70, co przyczyniło się do zwiększenia efektywności badań mikrośladów. Z kolei pozyskanie mikroskopu stereoskopowego Nikon SMZ800N oraz 5 doświetlaczy pierścieniowych do mikroskopów stereoskopowych Leica S4E będzie wykorzystywane do wsparcia analizy rękopisów prowadzonej przez policyjnych biegłych.

Podsumowanie

Opracowywanie, wdrażanie, doskonalenie oraz optymalizowanie metod i narzędzi badawczych w zakresie kryminalistyki to zadania, które stawiamy jako cel nadrzędny naszej pracy i służby w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji. Podniesienie wykrywalności przestępstw i ich sprawców w obliczu pojawiających się trendów przestępczości, dostępności nowych narzędzi i technologii to zadanie kluczowe i pełne wyzwań. Niewątpliwie zadaniem CLKP na przyszłość jest skrupulatna obserwacja i analiza międzynarodowych oraz krajowych rozwiązań w zmieniającym się otoczeniu prawnym, przy równoczesnym zachowaniu rzetelności badań, wysokiej jakości pracy, zrównoważonego rozwoju osobistych i zawodowych kompetencji.